Kiedy gramy jakikolwiek utw?r u?ywamy z regu?u d?wi?k?w z pewnej gamy. Gama ta jest tonacj? utworu. Ka?da gama mo?e zaczyna? si? od dowolnego d?wi?ku, od kt?rego zawdzi?cza swoj? nazw?.
Np.
Gama C-dur:
C D E F G A H C
Gama G-dur:
G A B C D E F G
i tak dalej...
Jak wiadomo, obecne standardy muzyczne powsta?y w Europie, w dobie baroku. Przyj?te wtedy standardy przyj??y prawa harmonii wobec kt?rych stosujemy gam? durow? i trzy gamy molowe.
Gama durowa charakteryzuje si? tym i? zawarte w niej d?wi?ki sprawiaja wra?enie radosnych, weso?ych i skocznych. D?wi?ki te s? oddalone od siebie o ca?y ton, lecz pomi?dzy trzecim i czwartym oraz si?dmym i ?smym stopniem wyst?puj? p??tony. Podstawowa gama durowa, to wymieniona przezemnie gama w C-dur.
Miejsca gdzie mi?dzy d?wi?kami jest p?? tonu zaznaczy?em w spos?b "_":
C D E_F G A H_C
Dzwi?ki te, w tej w?a?nie gamie, nazywa? mo?emy: do, re, mi, fa, sol, la, si, do.
Pami?ta? nale?y te? ?e d?wi?ki wy?sze po p??ton nazywamy dodaj?c ko?c?wk? -is, a oznaczamy krzy?ykiem "#", natomiast do d?wi?k?w obni?onych o p?? tonu dodajemy ko?c?wk?: "es", a oznaczamy bemolem "b".
Dzi?ki temu mo?emy powiedzie? ?e gama w D-dur, zawiera d?wi?ki
D E F_G A H C_D lecz zawatymi d?wi?kami b?d? d?wi?ki D, E, Fis, G, A, H, Cis i D.
Gamy molowe charakteryzuj? si? smutnym i rzewnym brzmieniem. D?wi?ki s? standardowo oddalone od siebie o jeden ton, opr?cz d?wi?k?w: drugiego i trzeciego. Po?o?enie drugiego p??tonu jest zale?ne od tego z jakim rodzajem gamy molowej mamy doczynie. Wyst?puj? trzy rodzaje gam molowych, przedstwi? to na podstwie gamy a-moll:
- naturalna, gdzie p??ton wyst?puje te? mi?dzy pi?tym a sz?stym d?wi?kiem:
a h_c d e_f g a
- harmoniczna, gdzie podwy?szamy si?dmy d?wi?k, a p??ton jest mi?dzy si?dmym i ?smym d?wi?kiem:
a h_c d e_f gis_a
- melodyczna, kt?ra jest bardzo ciekaw? gam? gdy? kiedy gramy j? w g?r? podwy?szamy sz?sty i si?dmy stopie?, a p??ton jest mi?dzy si?dmym i ?smym stopniem:
a h_c d e fis gis_a
lecz kiedy gramy j? w d??, obni?amy d?wi?ki z powrotem, tak jak w naturalnej, p??ton wyst?puje mi?dzy sz?stym i si?dmym stopniem:
a g f_e d c_h a
Po co to wszystko? Po to ?eby zauwa?y? ?e ka?da gama durowa ma dla siebie odpowiednik molowy. Np.: gama C-dur sk?ada si? z tych samych d?wi?k?w co gama a-mol(naturalna). Gama molowa rozpoczyna si? od sz?stego d?wi?ku gamy durowej.
G-dur: G A H_C D E Fis_G
e-mol: e fis_g a h_c d e
i tak dalej, np.: A-dur i fis-moll.
Ka?da gama molowa ma te? gam? durow?, ?eby by?o analogicznie. Gama durowa zbudowana jest na trzecim d?wi?ku gamy molowej:
d-moll: d e_f g a_b c d
F-dur: f g a_b c d e_f
Ta teoria wyda si? ca?kiem przydatna w chwili kiedy b?dziemy si? pos?ugiwa? pozycjami. Nada to im nowy sens. Graj?c w I pozycji, na harmonijce C-dur, mamy gam? C-dur, kt?ra da folkowe brzmienie, u?ywane np. w muzyce irlandzkiej. II pozycja, na harmonijce w C-dur, b?dzie w G-durze, co da nam te mi?siste i pe?ne bluesowe brzmienie. Graj?c jednak w III pozycji, na harmonijce w C-dur, otrzymamy gam? d-moll, co do nam nowe mo?liwo?ci interpretacji utwor?w. Mo?na b?dzie zgara? na przyk?ad poruszaj?ce "Summertime", "Ain't no Sunshine when she's gone", czy s?awne "The trill is gone" B.B. Kinga, czy reagge Marley'a...
O pozycji III w nast?pnej cz??ci
"
